کد مطلب:30043 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:96

سهل بن حُنَیف












سهل بن حُنَیف بن واهب انصاری اَوسی، برادر عثمان بن حُنَیف[1] و از صحابیان پیامبر خدا و از بدریان است.[2].

سهل در تمام نبردهای پیامبر صلی الله علیه وآله حضور داشت[3] و در هنگامه شكست سپاه پیامبر صلی الله علیه وآله در اُحد و در اوج دشواری نبرد، از جمله معدود افرادی بود كه در كنار پیامبر صلی الله علیه وآله ماند و نگریخت.[4].

سهل از پیشتازان مدافعانِ علی علیه السلام است كه پس از پیامبر خدا، حریم «خلافت حق» را پاس داشت[5] و از جمله معدود افرادی است كه آشكارا به دفاع از علی علیه السلام پرداخت.[6].

علی علیه السلام به روزگار خلافتش او را به حكومت شام برگزید؛ امّا سربازان معاویه او را از میانه راه، بازگرداندند.[7] سپس مدّتی او را به حكومت مدینه گماشت[8] تا این كه در جنگ صِفّین، وی را به لشكرش فراخواند و تمّام بن عبّاس را به جانشینی او نهاد.[9].

او در جنگ صفّین، فرماندهی سواره نظام سپاه بصره را به عهده داشت.[10] پس از آن، فرماندار فارس شد؛ امّا به لحاظ تشنّج و هرج و مرجی كه در آن دیار به وجود آمده بود، علی علیه السلام به پیشنهاد كسانی چون ابن عبّاس، زیاد بن ابیه را به جای وی منصوب كرد[11] كه تفصیل آن گذشت. او به سال 38 هجری، در كوفه درگذشت[12] و امام علیه السلام در مراسم تدفین وی از او به بزرگی یاد كرد.[13].

6547. الأصول الستّة عشر - به نقل از ذریح محاربی -:امام صادق علیه السلام از سهل بن حُنَیف، یاد كرد و فرمود:«از نقیبان[14] بود».

گفتم:از نقیبان دوازده گانه پیامبر خدا؟ فرمود:«آری. از كسانی كه از میان هفتاد نفر، برگزیده شدند».

به او گفتم:آنان كه كفیل و عهده دار امور قوم خود شدند؟

فرمود:«آری. آنان بازگشتند، در حالی كه میانشان جنگ و خونریزی بود. پس منتظر شدند تا در سال بعد، پیامبر خدا را ببینند. پس بازگشتند و از خونریزی بیزار شدند و صلح نمودند و پیامبر صلی الله علیه وآله با آنان آمد».

امام صادق علیه السلام از سهل، یاد كرد و فرمود:«نه از قریش و نه از دیگر مردم، كسی در فضیلت و كمال، بر او پیشی نگرفت» و او را ستود و فرمود:«چون سهل درگذشت، امیر مؤمنان به شدت ناراحت شد و بر او پنج نماز (نماز میّت) خواند و فرمود:اگر كوهی هم با من بود، خُرد می شد».[15].

6548. رجال الكشّی - به نقل از حسن بن زید -:علی بن ابی طالب علیه السلام بر سهل بن حنیف، هفت تكبیر گفت، و او از بدریان بود؛ و علی علیه السلام فرمود:«اگر هفتاد تكبیر هم می گفتم، سزاوارش بود».[16].

6549. امام علی علیه السلام - پس از آن كه سهل بن حُنَیف انصاری كه محبوب ترین فرد نزدش بود، در پیِ بازگشت از صِفّین در كوفه درگذشت -:اگر كوهی هم مرا دوست می داشت، فرو می ریخت.[17].









    1. سیر أعلام النبلاء:63/325/2، الاختصاص:3.
    2. المستدرك علی الصحیحین:5730/461/3 و 5740/464، الطبقات الكبری:471/3.
    3. المستدرك علی الصحیحین:5734/462/3، الطبقات الكبری:471/3.
    4. المستدرك علی الصحیحین:5734/462/3، الطبقات الكبری:471/3، الاستیعاب:1089/223/2.
    5. الخصال:9/608، عیون أخبار الرضا:126/2، رجال الكشّی:78/183/1.
    6. الخصال:465، الاحتجاج:10/198/1، رجال البرقی: 66.
    7. تاریخ الطبری:442/4، الكامل فی التاریخ:309/2.
    8. الطبقات الكبری:15/6، تاریخ الطبری:93/5، تاریخ خلیفة بن خیّاط:152.
    9. الاستیعاب:243/272/1، تاریخ خلیفة بن خیّاط:152.
    10. وقعة صفّین:208، تاریخ الطبری:11/5، الكامل فی التاریخ:370/2.
    11. تاریخ الطبری:137/5، الاستیعاب:1089/223/2، اُسد الغابة:2289/573/2.
    12. المستدرك علی الصحیحین:5732/462/3، الطبقات الكبری:472/3.
    13. رجال الكشّی:74/164/1.
    14. در شب بسته شدنِ بیعت عقبه میان پیامبر خدا و انصار مدینه، پیامبرصلی الله علیه وآله دوازده نقیب (سرگروه) را از میان آنان بیرون كشید كه عبارت بودند از:اسعد بن زراره، براء بن معرور، عبد اللَّه بن حزام (یا ابو جابر بن عبد اللَّه)، رافع بن ملك، سعد بن عباده، منذر بن عمرو، عبد اللَّه بن رواحه، سعد بن ربیع، عُبادة بن صامت (كه همه اینان از خزرج بودند) و اسید بن حضیر، سعد بن خُثَیمه، ابوالهیثم بن تیّهان (كه اینان از اوس بودند). جبرئیل، آنها را معرّفی كرد و به پیامبرصلی الله علیه وآله گفت كه به عدد نقیبان موسی در میان بنی اسرائیل، نقیب برگزیند (ر.ك:بحارالأنوار:13/19-43) و برخلاف روایت متن، نامی از سهل بن حنیف در اینها نیست.
    15. الاُصول الستّة عشر:86، بحار الأنوار:25/376/81.
    16. رجال الكشّی:74/164/1، الدرجات الرفیعه:390، بحار الأنوار:33/378/81.
    17. نهج البلاغة:حكمت 111.